agonia
deutsch

v3
 

agonia.net | Richtlinien | Mission Kontakt | Konto erstellen
poezii poezii poezii poezii poezii
poezii
armana Poezii, Poezie deutsch Poezii, Poezie english Poezii, Poezie espanol Poezii, Poezie francais Poezii, Poezie italiano Poezii, Poezie japanese Poezii, Poezie portugues Poezii, Poezie romana Poezii, Poezie russkaia Poezii, Poezie

Artikel Gemeinschaften Wettbewerb Essay Multimedia Persönlich Gedicht Presse Prosa _QUOTE Drehbuch Spezial

Poezii Rom�nesti - Romanian Poetry

poezii


 


Weitere Texte dieses Autors


Übersetzung dieses Textes
0

 Kommentare der Mitglieder


print e-mail
Leser: 3411 .



So sin die Stumpiche in Johrmark zu der Kerweih kumm
mundart [ ]
ufgschrieb im Johrmarker Dialekt aus’m wirkliche Lewe

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
von [Vunjohrmark ]

2008-06-08  |     | 



Des ganze Ramasuri is lossgang, wie ooner vun de beste Musikante vun de Spitziche weggang is un sich e neii Kapell zammgstellt hot. Des war 1956 un de Spitziche hot des selmols net vill ausgemach, weil die hun seit 50 Johr die Konkurrenz in Johrmark immer gut in Schach ghall.

Jetz war des awwer e bissje schwiericher wie vor’m Kriech mi’m Kelter un no’m Kriech mi’m Kiehhalterche und mi’m Kreiter. Der nei Kapellemaaster, de Safer, war jung, ehrgeizich un vum Herrgott mit vill Musiktalent ausgstatt. Die Stumpiche sin in de 1960er Johre zu’me echte Konkurrent wor. Do war wichtich, dass se net ans greeßte Gschäft im Dorf kumme, an die Kerweih. Was forr die Leit e großes Volksfest war, hatt forr die Musikante vor allem aah e finanzielle Wert ghat un wer do an der Schissl war, der war musikalisch de Herr im Dorf. Die Stumpiche hun, seit’s die Kapell gewwe hot, norr oomol – im 58er – die Kerweih gspillt. Sunst ware immer die Spitziche dron.

Im 70er ware die Stumpiche so stärk, dass se ehre Onspruch uf die Kerweih ongemeld hun. Die Situation war klor: Die oone hun dronbleiwe wolle und die annre hun dron wolle, an des lukrative Kerweihgschäft. Do hot’s net lang gedauert un’s Dorf war in zwaa Lagre gspalt, die schun ball mitnanner umgang sin wie Hunn un Katz. Es is aah irgendwann nemi um’s Geld gang, sondern um die Ehr, um’s Selbstbewusstsein, um die Gleichstellung im Dorf.

Die Ausgangsposition war forr die Spitziche wesentlich besser. Sie ware die greeßri Kapell, hatte meh Drucker, hun sich uf ehri fast 70jährichi Tradition beruf un – was ganz wichtich war – ehre Kapellemaaster, de Metzche Matz, war Ongstellter im Dorf bei der Koprativa. Der hot halt so e bissje zu de Gschulte gheert un is äfter mit der Owrichkeit im Gemeindehaus verkehrt.

Photobucket
Die Spitziche

De Safer war Maurer vun Beruf un hot in der Stadt gearwet. Er war halt e bissje weider weg vum Schuss, wie merr so scheen sat. Der hat zu de ewwre Zehntausend im Dorf – die hot’s jo im Kommunismus aah gewwe - norr e normales Verhältnis ghat, so wie du un ich. Des war nateerlich ka so gute Wettbewerbsfaktor.

Awwer so e Gschicht entwickelt jo ehre eigni Dynamik un ab me gewisse Punkt gebt’s ka Zrick meh. In der Neigass hatt sich zum Beispiel e sogenanntes „Spautzkomitee“ gegrind, des wu sich forr die Stumpiche ingsetzt hot. Die Männer hun Sitzunge abghal un Strategiee ausgearwet. Sie sin in Audienz gang zum Sfat* un zum Schudetz*. Sogar uf Bukarest ware se gfahr, forr ehre Recht beim Ministerium zu suche. Es war leider alles forr die Katz: Die bessre Trimp* hatte iwerall die Spitziche ... bis an dem Owed, wu em Toni e intressante Verdacht ufkumm is.

* * *

Im Friehjohr 1971 war die Situation so eskaleert, dass es ganze Land schun driwer gered hot. Die Sach hot wirklich zum Himmel gstunck. Em Stumpiche-Kapellemaaster hun Kriegsgegner sogar de Gewl vun seim Haus mit Scheißdreck ingschmeert. Awwer die Kerweih hun wie immer die Spitziche gspillt.

De Rekrutejohrgang hot no altem Brauch schun immer die Kerweih in Johrmark organiseert. In de Regel war de Johrgangsältst de Vortänzer. Mit zwaa Nohtänzre, em Kerweihvatter (de eigentlich Zeremoniumsmaaster vun dem fineftägich Spektakel) un de Rekrute hot er die Kerweih uf die Fieß gstellt. Dass im Hinnergrund die Vattre un Mottre die Last getra hun, steht uf me annre Blat Papier.

1972 hot’s glei drei Johrgangsältste gewwe un zwaa hun ehre Onspruch uf de Vortanz ongemeld. Wann de Teiwl sei Hand im Spill hot, no macht der sei Sach aah grindlich. Wie hätt’s aah annerscht sein kenne, als dass de Toni Musikant bei de Stumpiche war un de Willi Musikant bei de Spitziche.

Dass ooner bei der anner Kapell ka Vortanz mache werd, war so klor wie, dass de Lieschuster gere gelo un de Spucksepp gere gspautzt* hot. Asso hot die ganz Welt norr meh oons wisse wolle: wer spillt desjohr die Kerweih? Die Dreiunfufzicher (53er) – des war de Rekrutejohrgang – hun mit ehre 19 Johr gspeert, dass vun heit uf morje e großi Verantwortung uf ne leit. Un sie hun sich gsaat, meer leese des Problem. Es war jo beim eerschte Hinschaue aah net schwer: E jeeds Johr spillt e annri Kapell die Kerweih un die ganz Dorfjugend halt mit, ob spitzich odder stumpich.

Was net haaße soll, dass der Johrgang net aah in zwaa Lagre gspalt war. Awwer e Versuch soll’s wert sein, hun die junge Männer sich gsat, un sin im Fewer a’me Owed beim Toni zammkumm. Es is lang un intensiv diskuteert wor un merr hot sich geoonicht, dass desjohr die Stumpiche die Kerweih spille solle un’s Johr druf die Spitziche, un in dem Dreh immer weider. Des war doch scheen, awwer trotzdem e Rechnung ohne de Wert.

So wie die Stumpiche ehre Spautzkomitee hatte, so hun aah die fiehrende Kepp vun de Spitziche „getagt“, wie merr hochdeitsch saat. Nenne mer se einfach mol es „Kratzkomitee“. No dem Treffe beim Toni hun alle zwaa 53er Parteie Raport abgewwe.

Es Spautzkomitee war inverstann, meh hot’s aah net wolle. Awwer’s Kratzkomitee hot dee in seine Aue wahrscheinlich faule Kompromiss abgelehnt. Was jetz? Es Dorf hot gegärt. Im Zug in un aus der Stadt hot’s norr oons Thema gewwe: Wer spillt die Kerweih? Die oone hun gheert, dass die annre am Kerweihsamstach um 12.00 Uhr inschlon un die annre hun gheert, die Gegenpartei schlat, wann’s Mittach leit, in. De Richter halt sich neitral, hot’s ghaaß, un de Kamindirektor is spitzich, halt sich awwer so weit wie meeglich zrick. Die Situation war forr alle Seite verzwickt. Bereit merr sich vor un’s gebt nicks, ware alle Auslagen forr die Katz. Macht merr nicks, kriet merr die Kerweih doch un steht unvorbereit do. Die zwaa Komitees hun nateerlich net geruht un hatte aah schun längst ehre Fieler wedder in heechre Stelle in der Stadt ausgstreckt.

Un wie des schun bei große, weltbewegende Konflikte so is, hot’s aah do jemand gewwe, der wu als Einzelgänger versucht hot, so e Art Sonderfriede zu erreiche. De Vedder Niklos, em Toni sei Vatter, hot mit alle zwaa Parteie verhandelt un is grandios gscheitert. Wann merr ne heit noch denoh frot, no sat er, dass er sich eigentlich norr ungere an ziemlich unscheene Szene im Johrmarker Gemeindehaus erinnert.

Merr misst zu der Partei in Audienz gehn, hot’s a’me Owed im Spautzkomitee ghaaß. Preda soll der Mann haaße, der wu forr die Kultur im Schudetz zustännich wär. De Toni, de designeert Vortänzer vun de Stumpiche, war aah in der Sitzung un is uf mol ganz hellheerich wor.

Am nächste Morjet in der Schul, der 12. Klass vum Temeswarer Lyzeum forr Maschinebau, hot er des seim Freind, em Natz, mit dem wu er schun seit der 1. Klass immer mitzamm in die Schul gang is, verzählt. Der hot sofort gewisst, uf was de Toni naus will. Ehre Deitsch- un Klassenprofessorin hot aah Preda ghaaß. Froe kost jo nicks, hun die zwaa sich gsat. In der Klass ware vun 30 Schiller norr siwe Deitsche un nateerlich hun die zu der Frau Preda, e geborni Mayer, ehre Lieblingsschiller gheert, wann sie’s aah net so gewieß hot.

Des hot freilich die Sach erheblich veroonfacht. Noh der eerscht Stunn mit der Klassenlehrerin hun se in der Pause der Fraa ehre Problem vorgetra. Sie wolle mit der Kerweih gehn, awwer die Owrigkeit in Johrmark kann sich net zu’me endgiltiche Jo forr ehre Kapell entscheide, un ob ehre Mann der wär, wu sie vermute, un wann jo, ob er ne net zur Kerweih verhelfe kennt.

Es is jo oft so, dass merr Einiches klorer odder wenichstens a bissje annerscht sieht, wann merr sich Johre speder tron erinnert. De Toni jedenfalls moont, wann er heit zrickschaut, dass die Frau Preda selmols gar net so verdutzt in die Welt gschaut hot, obwohl des Problem vun ehre zwaa Schiller jo net grad alltäglich war. Sie hot zwar e bissje verschmitzt gelächelt, awwer gar net allzu vill gfrot un dee zwaa aah wirklich glei versproch, dass se mit ehrem Mann driwer redde werd.

Forr dee Sachverhalt hot de Toni heit, 36 Johr speder, norr zwaa meegliche Erklärunge parat. Entwedder des Problem war im Haus Preda längst bekannt, weil de Herr Preda, der wu des alles bestimmt uf’m offizielle Wech mitkriet hatt ghat, dehoom dervun verzählt hot, odder weil em Toni sei Berns-Oma, die wu bei de Predas geputzt hot, schun längst vun de Johrmarker ehrem Kerweihstreit verzählt hatt, am Onfang wahrscheinlich sogar ohne zu wisse, was de Hausherr forr e großer Mann war. Uf jede Fall hot die Frau Preda schun am nächste Tach dee zwaa Johrmarker Gere-Kerweihbuwe e Audienz-Termin beim Genosse Dumitru Preda, Vorsitzender des Temescher Komitees für Kultur und Sozialistische Erziehung, mitgebrung.

* * *

Eerscht vun jetz one is die ganz Gschicht forr die zwaa Buwe richtich intressant wor. Wann se bis dohin immer de Eindruck hatte, in’re Provinzposse mitzuspille, so hun se jetz gspeert, dass es in die groß Politik geht. Na alles oons war’s ne grad net, awwer wann merr im Hora* drin is, muss merr aah mittanze. So hun de Natz un de Toni ehre dunkelblooe Schuluniforme, mit dem Schulerkennungszeichen uf’m Arme, ongezo un sin zum Parteikreiskomitee vis-a-vis vum Temeswarer Pionierhaus gfahr.

Lange, braate Korridore, un still, weger dem dicke Teppich in der Mitt. An’re schwerer Doppelteer hot ooner vun’ne ongekloppt un sie sin ningang. E Vorzimmerdame hot ne Sitzplätzer ongebot un die zwaa sin in ehre dunkle Schuluniforme in dee tiefe schwarze Leddersessle fast ganz verschwunn. De Toni war nervees. Wann norr mei Stimm net versat, hot er sich dauernd gedenkt un sei Blick is dorch’s Zimmer geirrt, ohne was zu siehn. De Natz war ruhiger, ganz cool, meecht merr heit son. Vleicht hatt er was vun seim Großvatter ghat. Der war vor’m Kriech mol Richter in Johrmark, asso e Politiker un forr so heiße Situatione emotional gstärkt.

Es hot net lang gedauert un’s Telefon hot geklingelt. Die Sekretärin hot abghob, „da imediat“* gsat un dee zwaa de Wech dorch die groß Teer never ehrem Schreibtisch gewies. Un wie des schun so is im wirkliche Lewe, kummt eerschtens alles annerscht und zwattens wie merr denkt. Wann die zwaa junge Männer gemoont hun, sie werre vum Herr Preda empfang, no war des e gewalticher Trugschluss.

Sie ware i’me riesengroße Konferenzzimmer mit hoche Fenstre un oom lange Sitzungstisch, um dee hochlehniche, mit Ledder iwerzone Stiehl gstan hun. An der Koppseit hot e Mann gsitzt, vleicht so um die 50, mi’me milde, freindliche Gsichtsausdruck. Wann er aah gsitzt hot, war doch zu erkenne, dass er vun mittlerer Statur war. Die finef odder sechs Stiehl - so genau kenne die zwaa sich nemi erinnre – an der Fensterseit ware bsetzt: Männer in elegante Onzich un Krawatten un mit Schreibzeich vor sich. Em Toni war sofort klor, dass es sich do um e reguläri Sitzung vum Temescher Komitee für Kultur und Sozialistische Erziehung handelt un dass ehre Problem oone vun de Tagesordnungspunkte war.

Des hot die Sach selbstverständlich net oonfacher gemach. Un dass de Toni in dem oone vun dee Herre Nikolaus Berwanger erkannt hot, war aah net grad zum Kurasch mache, weil dass der forr die Spitziche war, hot in Johrmark jeder gewisst. Als Vorsitzender des Kreisrats Temesch der Werktätigen deutscher Nationalität hot dem sei Wort schun was gewo.

Jetz hun aah die zwaa Kerweihdiplomate aus Johrmark gsitzt un de Herr Preda hot e paar Sätz zum Tagesordnungspunkt gsat. Noh hot er dee zwaa Sitzungsgäst es Wort gewwe. Die hatte sich ka großi Strategie zurechtgelet, norr abgered, dass de Toni onfangt. Der hot jetz es eerscht paarmol gschlickt, bis die Kneedle im Hals endlich trunne ware, un hot sich no’m dritte Satz sogar gstaunt, dass er langsam awwer sicher redde hot kenne. Die Konversation is uf Rumänisch gfeert wor. Er hot die Situation so dargstellt, dass er un sei Johrgang eigentlich ooni Kerweih wolle, un dass e jedi Kapell im Dorf es Recht krien sellt, die Kerweih im zwaajähriche Turnus zu spille. De Toni behaupt uf jede Fall heit noch, das es ehm irgendwie gelung war, aah de dialektische Materialismus ins Spill zu bringe, un dass er heit wirklich neigeerich wär, was eigentlich die Johrmarker Kerweih mit Marx un Engels zu ton hatte. Awwer wer waaß, ob’s do iwerhaupt Protokollnotize vun der Sitzung gewwe hot. Uf jede Fall muss er irgendwie in der Richtung argumenteert hun, weil noher is im Dorf verzählt wor, de Toni un de Natz hätte sich vun der Kerch abgsat, odder so was ähnliches. Schun selmols un aah im Kommunismus is asso des oon odder annre aus de Parteigremien an die Öffentlichkeit kumm.

An was de Toni sich awwer noch ziemlich gut erinnre kann, is es Enn vun ehrem legendäre Auftritt vor der versammelt Allmacht vun der Temescher Kulturnomenklatur. De Natz hat wirklich es Maul net ufgemach ghat. Der hot nor die ganz Zeit do gsitzt un mit seim verschmitzte Gsicht die anner Seit vum Konferenztisch beowacht, grad so als ob dort irgend e Gfohr laure meecht. Un wirklich. Wie de Toni sei Anliegen vorgetra hat ghat, hot de Herr Berwanger ongfang zu redde. Der hat selmols schun fast meh Funktione ghat, wie vun de zwaa Kerle e jeder Johre uf’m Buckl. Un redde hot der kenne! Au weh, armer Toni. De greeßt deitsch Partei- un Kulturfunktionär aus’m Banat hot zwar net iwer die Stumpiche gschennt*, des kann merr wirklich net son, awwer er hot die Spitziche iwer de Schelle Keenich gelobt, was jo net schwer war, weil die jo aah wirklich ehre Verdienste ghat hatte. Awwer sei Plädoyer is eindeutig in Richtung Vereinigung vun de zwaa Kapelle gang. „Es muss endlich mol Ordnung in des Dorf kumme“, hot er gsat.

Un genau do is’m de Natz mit seiner ruicher, tiefer un sonorer Stimm ins Wort gfall: „Drum sin mer aah do. Genau des wolle mer junge Leit im Dorf aah. Awwer weil mer siehn, dass mer des net loonich schaffe, bitte mer um die Hilfe vun de Parteiorgane. Mer wolle awwer net ooni Kapell sondern zwaa, weil e faire Wettstreit die Kulturtätigkeit im Dorf norr anrege kann.“ Sinngemäß ware des em Natz sei Sätz. Ob er dabei aah vun „întrecere socialistă“* geredd hot, is leider net iwerliwert.

Denkpause oons. Noh’re Weil – em Toni is se vorkumm wie e klooni Ewichkeit – hot de Genosse Preda ongfang zu redde. Sei Stimm war ehnder* leis, angenehm im Klang. Sie hat nicks Herrschsichtiches, Befehlendes, Unbedingtes in ehrem Klang. Er hot aah ka Langes un Braades gemach, hot net vun der Partei un ehrem glorreiche Führer geredd, sondern norr schlicht un oonfach gsat, dass er der Meinung is, dass die zwaa Schiller vun Johrmark recht hun. Sie wolle jo nicks Verkehrtes, un dass es forr die Kultur in unsrem Landkreis bestimmt gut wär, wann alle Kulturformatione gleich vun der Partei unerstizt werre meechte.

Denkpause zwaa. Kooner vun de annre Genossen hot was zu son ghat un die zwaa Johrmarker Kerweihunnerhändler hun so etwas wie leichti Hoffnung verspeert.

Noh is der Mann am Tischkopp ufgstan, is an de Schreibtisch, der wu i’me Eck gstan hot, gang, hot de Telefonheerer aus der Gawl gholl, ne ans Ohr gfeehrt, e Nummre gewählt un mi’m Johrmarker Richter geredd. Der muss iwerrascht gewen sin, weil dee Satz vum Genosse Preda hot de Toni heit noch im Ohr: „Noi aici suntem legea.“* No hot er gelächelt un noch was freindliches vum Kerweihwein un Kerweihtanz gsat un de Heerer ganz ruhich in die Gawl geleet. Zu de zwaa Kerweihelde – weil als solche hun se sich jetz schun gfielt, alles annre wär falschi Bescheidenheit gewen, wann ne vorher die ganz Gschicht aah e bissje urasich* war – hot er noh gsat, sie selle jetz hoomfahre, zum Richter gehn un em son, dass es Komitee für Kultur und Sozialistische Erziehung beschloss hot, dass ab desjohr e jeeds Johr e annri Kapell die Kerweih spille werd un dass die Stumpiche de Onfang mache.

* * *
So is es noh aah kumm. Awwer mitzamm hun die Dreiunfufzicher doch ka Kerweih gemach. Die Spitziche Kerweihbuwe hun net mitgemach. Do hot es Kratzkomitee wahrscheinlich grindlichi Iwerzeigungsarwet geleist.

Photobucket
Die Stumpiche

Vum 21. bis zum 24 Mai 1972 war in Johrmark die Hauptkerweih (mit der Nohkerweih zwaa Wuche speder ware des noh finef Täch) un sie war net meh un net wenicher wie e Gschenk vun’re Temeswarer Deitschlehrerin an ehre zwaa Johrmarker Schiller. Un wann merr die Kerweih im Gesamtbild vum johrelange Johrmarker Musikantekriech betracht, no war des norr e gewunneni Schlacht, gewunn vum Charm ooner bildhibscher Fraa. Ähnliche Beispiele gebts in der groß Weltgeschichte genuch.

De Musikantekriech hot awwer kooner gewunn. Im 73er hot’s e spitzichi Kerweih gewwe un im 74er hun am Kerweihsamstach alle zwaa Kapelle ingschlaa: die oon um 12.00 un die anner mi’m Mittachleite. De Natz un de Toni ware um die Zeit längst ingerickt, weil aah ehre Rekrutezeit hat mit der Militärzeit e Enn ghat.


[* Worterklärungen: Sfat (rum.) = Rathaus; Schudetz (vom rum. Județ) = Landkreis; Trimp = Trümpfe; gspautzt = gespuckt; inschlon = der Große Trommler und die Beckenspieler geben mit drei Schlägen das Zeichen zum Marscheinsatz; Kamindirektor = Kulturheimdirektor; Hora = rumänischer Reigentanz; braat (Lesart: bra°t; a°- bezeichnet ein dumpfes, gegen o gesprochenes a) = breit; da imediat (rum.) = ja sofort; gschennt = geschimpft; întrecere socialistă (rum.) = sozialistischer Wettbewerb; ehnder = (hier) eher; Noi aici suntem legea = Wir hier sind das Gesetz; urasich = ungelegen, unbeliebt, übel aufstoßend]

.  | Index










 
poezii poezii poezii poezii poezii poezii
poezii
poezii Eine virtuelle Heimstätte der Litaratur und Kunst poezii
poezii
poezii  Suche  Agonia.Net  

Bitte haben Sie Verständnis, dass Texte nur mit unserer Erlaubnis angezeigt werden können.
Copyright 1999-2003. agonia.net

E-mail | Vertraulichkeits- und Publikationspolitik

Top Site-uri Cultura - Join the Cultural Topsites!